La pesimista varianto povus kalkuli, ke dominos tendencoj de ĉi-jara somero. Tiam jam en decembro 2012 en Litovio loĝos malpi ol 3 milionoj de la loĝantaro. Laŭ la optimista varianto, esperante, ke tendencoj de nombro de la loĝantaro reboniĝos almenaŭ ĝis la averaĝo de la jaroj 1990-2010, limon de 3 milionoj ni atingos en oktobro 2023.
La jaro 2010 estas la plej malbona dum nemilita tempo
Ĉi-jare la loĝantara nombro reduktiĝis pli rapide ol dum ajna tempo nemilita aŭ nepesta – proksimume po 7400 monate. Ĉi tiun nombron per 400 "kontribuis" mortokvanto pli alta ol naskiĝkvanto, kaj per 7000 – elmigrado.
La jaro 2010 jam laŭ unuaj kvin monatoj iĝis la plej malbona jaro en senco demografia dum periodo ekde la Dua mondmilito. Kvankam ŝajnas nekredeble, tamen dum la unuaj ok monatoj la loĝantara kvanto reduktiĝis preskaŭ je 60 miloj.
Variaĵo de loĝantara nombro (per miloj)
Aŭgusto estis la plej malbona monato ekde 1945 – Litovio perdis 11848 loĝantojn. La tuta ĉi tiu malprofito apartenas al la elmigrado. Dum ĉi tia rapideco proksimume post 25 jaroj Litovio povas resti absoute senloĝanta.
Io neatendita okazis en ĉi-jara aprilo. Marto estis neniel elstariĝinta monato, kiam elmigris ĉirkaŭ 2000 homoj. Tamen en aprilo ĉi tiu nombro eksaltis al ĝis nun nevidita pinto de 11 miloj. Similaj kvantoj tenis sin ĝis aŭgusto, kiam denove estis atingita nova antirekordo.
Variaĵo de loĝantara nombro dum la jaro 2010
Kio decidis tian malboniĝon de la situacio?
Kaŭzojn de la elmigrado oni povas dividi al du ĉefaj grupoj – la ekonomikaj kaj psikologiaj. Homoj elmigras, se ili esperas krei al si pli bonan bonstaton aliloke. Tamen ili elmigradas ankaŭ serĉante pli bonan psikologian klimaton.
Grandan ekpuŝon al elkresko de la elmigrado fontis precipe granda senlaboreco, kiu atingis rekordan nivelon de 18,3 %.
Tamen ĉu ekonomiko kaj senlaboreco estas solaj problemoj? Ja elmigrado el Estonio kaj Latvio estas signife pli malgranda, proporcie laŭ nombro de loĝantoj, kvankam senlaboreco tie estas eĉ pli granda ol en Litovio (en Latvio –18,6 %, en Estnio – 19,4 %).
Variaĵo de loĝantara nombro en Baltaj landoj
Ekde 2001ĝis nun en Estonio indikaĵoj pri reduktiĝo de loĝantara nombro kaj pri senlaboreco konstante pliboniĝis kaj la elmigrado redukiĝis eĉ dum la kriza jaro 2009. Dume la situacio en Litovio, kiu en 2001 estis eĉ pli bona ol en Latvio kaj Estonio, konstante malboniĝis ĝis la jaro 2005. Dum 2006-2008 estis rimarkitaj iometaj signoj de reviviĝo, tamen la situacio forte malboniĝis en 2009 kaj komencis katastrofe malboniĝi plu en 2010.
Kio decidas malbonan psikologian klimaton en Litovio?
Elmigrado el Litovio estis la plej granda inter Baltaj landoj ankaŭ dum 2004-2007, t.e. dum periodo de ekonomika prosperado. Jam pli ol unufoje estis menciita, ke Litovion skuas ne nur krizo ekonomika tamen ankaŭ tiu de identeco. En Litovio nemalgranda parto de loĝantoj de juna generacio ne montras grandan volon ĉi tie resti ne nur pro ekonomikaj perspektivoj, tamen ankaŭ pro ĝenerala psikologia klimato, kiu ilin nekontentigas. Precipe granda korelativeco ekzistas inter elmigrado kaj negativa takso de si kaj aliaj, malbona atmosfero en la laborejo, lernejo aŭ en la strato.
Parolante pri psikologia klimato oni povas aserti, ke ĝi historie formiĝas pro certaj kialoj. Multaj psikologiaj esploroj malkovris precipe interesajn faktojn pri plenformiĝo de psikologia klimato kaj komunikadaj normoj. Ekzemple, dum unu esploro estis kolektive punataj ĉiuj simioj, se iu el ili prenis la bananon, metitan en certa loko. Se oni enlasis la novulon, la malnovaj loĝantoj komencis bati la novulon, kiam ĝi provis alproksimiĝi al la banano. Daŭre tradicio bati la novulon enradikiĝis eĉ kiam la banano estis forigita. Kaj poste, konstante anstataŭante la simiojn, la tradicio bati konserviĝis, eĉ kiam en la kaĝo jam estis nenia simio, kiu povus rememori, kiel kaj kiam aperis ĉi tiu moro.
Serĉante paralelon inter Litovio kaj la menciita eksperimento kun simioj, oni povas rimarki, ke grandan efikon al negativa komunikiĝo donas vivo en konstanta streso kaj ekzistado de punoj efektivigataj de eksteraj fortoj. Eĉ post finiĝo se la servuto aŭ reprezalia soveta reĝimo, pli frue ekzistinta streĉo kaj la interrilatoj kaŭzataj de ĝi, konserviĝas daŭre.
Tamen ĉiam restas demando, kial psikologia klimato en Litovio devus esti pli malbona kaj la elmigrado pli granda ol en Latvio kaj Estonio. Tamen historioj kaj socioj de Litovio kaj Estonio rimarkeble diferencas. Kaj nome en Latvio, kulture kaj psikologie pli proksima, nivelo de la elmigrado pli similas al tiu en Litovio.
Kion fari?
Mi vere ne opinias, ke Litovio en 2035 estos sen loĝantoj. Ankaŭ nenio okazos, se en 2012 aŭ en 2016 da ili estos malpli ol 3 milionoj. Mi kredas, ke ekfunkcios iu singarda instinkto de la nacio kaj ĝi reagos al ĉi tiu situacio. Eble oni komencos apreci ĉiun homon ĉi tie loĝantan. Ĉiun revenantan oni renkontos brakum-prete.
Kion konkrete oni povas fari jam en proksimo? Simple oni devus oficiale deklari, ke nome demografia situacio – la malgranda naskiĝkvanto kaj la elmigrado, estas esenca problemo de la lando kaj nur per komunaj penoj oni povas batali kontraŭ ĝi. Se komenciĝus tre malferma ĉi-tema dialogo en la socio, oni povus mobilizi intelektan potencialon de la nacio, kaj la socio eksentus, ke ĝia opinio tre gravas. Kaj oni ne devas ion anticipe akuzi pro ĉi tiu situacio. Plej gravas komenci de ĝenerala interkonsento kaj de kreado de bonvolema atmosfero.
Ignas BRAZAUSKAS 
***
La aŭtoro estas analizisto de financoj, finis en Usono bakalaŭrajn studojn pri ekonomiko kaj politologio, kaj en Britio – magistrajn studojn pri financoj, interesiĝas pri ekonomikaj, demografiaj kaj kulturaj problemoj.
2 comments:
Interesa artikolo! Ja ŝajnas ke restas bedaŭrindaj malhelpaj postesignoj de malnovaj perfortaj reĝimoj en pluraj landoj. La komparo al la simia eksperimento interesas.
La 2an de decembro en Sejmo okazis konferenco de tribunala psikiatrio. Doktoro Alvydas Navickas raportis pri unika lontrasto inter baltaj laqndoj kaj la cetero de EU - law sinmortigoj, perfortaj kaj akcidentaj mortoj. Oni proponis terminon PSSS (SSSR)
post-sovetisma stresa sindromo
Post a Comment